جایگاه تحقیقات کیفی در پژوهش های مدیریت

تحقیق كیفی عبارت از مجموعه فعالیت‌هایی(چون مشاهده، مصاحبه و شركت گسترده در فعالیت‌های پژوهشی) است، كه هركدام به‌نحوی محقّق را در كسب اطلاعات دست اول، درباره‌ی موضوع مورد تحقیق یاری می‌دهند. بدین‌ترتیب، از اطلاعات جمع‌آوری شده، توصیف‌های تحلیلی، ادراكی و طبقه‌بندی‌شده حاصل می‌شود(دلاور، ۱۳۸۵: ۲۵۹). ارزش تحقیقات کیفی اگر بیشتر از تحقیقات کمی نباشد هرگز کمتر از آنها نیست اما متاسفانه کمتر محققی در حوزه مدیریت، به سمت بهره گیری از روش های تحقیق کیفی می رود در حالیکه به نظر بنده، یافته های حاصل از تحقیق کیفی به مراتب ارزشمند تر و قابل دفاع تر از تحقیق کمی(با بهره گیری از ابزار پرسشنامه انجام می گیرد) است. شیوه های مختلفی برای انجام تحقیق کیفی وجود دارد، با اینحال بطور ساده می توان روش تحقیق کیفی را شامل مراحل زیر دانست

1-    تعیین سئوال تحقیق (مثلا" دلایل خروج افراد باتجربه از سازمان چیست؟)

2-    انجام مصاحبه. با توجه به سئوال فوق، محقق باید با افرادیکه سازمان را ترک کرده اند به مصاحبه اکتشافی بپردازد. سئوال اصلی مصاحبه عبارت است از: دلایلی که شما سازمان x را ترک کرده اید کدامند؟ با توجه به پاسخ های فرد، سئوالات فرعی و تکمیلی پرسیده خواهد شد. بیاد داشته باشید که اگر مصاحبه بطور عمیق برگزار شود و مصاحبه گر در کار خود، داریا تجربه باشد معمولا" از مصاحبه ششم هفتم حرفها تکراری خواهد شد و این به معنای کفایت مصاحبه است.

3-    بررسی اسناد و مدارک. در کنار مصاحبه، محقق می تواند به بررسی اسناد و مدارک احتمالی موجود نیز بپردازد. مثلا" در پاسخ به سئوال فوق، محقق به بررسی تقاضای استعفای افراد و دلایل تشریح شده در آن می پردازد.

4-    تحلیل محتوای مصاحبه ها و یاداشت های صورت گرفته از اسناد  و مدارک و کدگذاری: در این مرحله، محقق به مرور محتوای مصاحبه پرداخته و با توجه به سئوال تحقیق، نکات کلیدی و عوامل اساسی مورد اشاره از سوی افراد مصاحبه شده جهت ترک سازمان را یاد داشت و کدگذاری می کند.

5-    کنار هم نهادن حقایق جمع آوری شده و ترسیم مدل تحلیلی توضیح دهنده رفتار مشاهده شده(ترک سازمان توسط افراد مجرب). مثلا، در مثال فوق، محقق بعد از انجام مصاحبه های مختلف، بررسی اسناد و مدارک و ... عوامل زیر را بعنوان دلایل ترک سازمان بیان می کند: جبران خدمات ضعیف، شفاف نبودن مسیر شغلی،اقدامات رقبا و .....